Aby utrzymać się przy życiu potrzebujemy pożywienia i wody, jednak najistotniejsze jest oddychanie, to prawdziwy pokarm życia. Jeśli zmienimy sposób w jaki oddychamy, staniemy się innymi osobami.  Reagujemy na oddychanie i oddychanie reaguje na nas. Świadoma kontrola oddychania jest nieodłącznym elementem praktyki jogi. Oddech zawiera siłę życia, czyli pranę, która decyduje o naszym zdrowiu fizycznym i dobrym samopoczuciu psychicznym. Nauka o jogicznym oddychaniu nazywana jest pranajamą. Termin pranajama skład się z dwóch części, prana– siła witalna, oraz ajama -rozszerzanie rozprzestrzenianie, a także powstrzymanie. Czyli technikę jogi, która na celu ma rozprzestrzenianie się prany.

Pranajamy powinno się wykonywać w czystym i przewietrzonym pomieszczeniu w ciszy i spokoju. W praktyce pranajamy oddychamy tylko nosem z wyjątkiem, niektórych technik. Najdogodniej jest praktykować wczesnym rankiem lub późnym wieczorem, przed wschodem i zachodem słońca.  Przed rozpoczęciem praktyk pęcherz moczowy i jelita powinny być opróżnione. Powinno się praktykować raczej na pustym żołądku. Najlepiej jest wykonywać pranajamy w pozycjach siedzących na podłodze na macie, poduszce lub kocu. W czasie ćwiczeń nie powinno się odczuwać żadnych napięć w mięśniach twarzy oczu i uszach, w mięśniach szyi i karku, barkach, ramionach, udach i stopach. Uda i ramiona należy celowo rozluźniać, ponieważ nieświadomie napina się je w trakcie ćwiczeń.

Do zrozumienia praktyki pranajam niezbędne jest zaznajomienie się z niektórymi wiadomościami o bandach, mudrach i czakrach.

• Bandhy to więzy, zaciśnięcia zastosowane w ciele, aby stabilizować jego wewnętrzne mięśnie oraz kontrolować przepływ energii.
• Mudra to sposób ułożenia dłoni, placów w celu stymulowania energii i mózgu.
• Czakra oznacza koło-okrąg, w którym krzyżują się kanały energetyczne w naszym ciele. Nimi przepływa energia życiowa – prana, warunkująca wszelkie życie.

Poniżej znajdują się trzy podstawowe zestawy oddechowe. Praktykowanie ich dodaje energii, zwiększa klarowność myśli oraz poczucie równowagi. Wszystkie ćwiczenia wykonujemy z zamkniętymi oczami. Oczy pod zamkniętymi powiekami unosimy lekko do góry, uwagę i skupienie kierujemy do „punktu trzeciego oka”, który znajduje się pomiędzy brwiami. Ćwiczenia wykonujemy w pozycji siedzącej na poduszce do medytacji, kocu lub macie. Najlepszą pozycją będzie tak zwana pozycja łatwa, czyli ze skrzyżowanymi nogami w najwygodniejszy indywidualny dla każdego sposób, plecy są wyprostowane, głowa lekko przysunięto brodą w kierunku szyi.

1. Oddech lewą dziurką. Usiądź w Pozycji Łatwej. Lewą dłoń ułóż w Gjan Mudrę czubkiem kciuka dotknij czubk palca wskazującego). Lewe przedramię jest wyprostowane na lewym kolanie. Unieś prawą dłoń w kierunku twarzy i prawym kciukiem zamknij delikatnie prawą dziurkę nosa. Zacznij długi, głęboki, pełen oddech jogiczny lewą dziurką. Wdychaj i wydychaj powietrze tylko przez lewą dziurkę. Kontynuuj przez 3 minuty. Na zakończenie weź wdech i wstrzymaj go przez 10 do 30 sekund, zrób wydech i rozluźnij się.
2. Oddech prawą dziurką. Usiądź w Pozycji Łatwej. Prawą dłoń ułóż w Gjan Mudrę (czubkiem kciuka dotknij czubek palca wskazującego). Prawe przedramię jest wyprostowane na prawym kolanie. Unieś lewą dłoń w kierunku twarzy i lewym kciukiem zamknij delikatnie lewą dziurkę nosa. Zacznij długi, głęboki, pełen oddech jogiczny prawą dziurką. Wdychaj i wydychaj powietrze tylko przez prawą dziurkę. Kontynuuj przez 3 minuty. Na zakończenie weź wdech i wstrzymaj go przez 10 do 30 sekund, zrób wydech i rozluźnij się.
3. Naprzemienne oddychanie nosem. Usiądź w Pozycji Łatwej. Z rozluźnionym i wyprostowanym kręgosłupem. Lewą dłoń ułóż Gjan Mudrze wyprostuj rękę i oprzyj dłoń na lewym kolanie. Zablokuj prawą dziurkę nosa prawym kciukiem. Naciskaj na tyle mocny, by ją tylko zamknąć. Pozostałe palce są wyprostowane. Weź głęboki wdech lewą dziurką. Zamknij lewą dziurkę palcem wskazującym, a prawą dziurkę otwórz zwalniając nacisk kciuka. Następnie zrób gładki głęboki wydech przez prawą dziurkę i weź kolejny wdech – prawą dziurką, a wydech zrób lewą. Kontynuuj cykl prze 3 minuty z długim głębokim regularnym oddechem. Na koniec zrób wdech i wstrzymaj oddech przez 10 do 30 sekund.

Kolejną techniką oddychania, która zapewnia spokój w naszych szybko zmieniających się czasach to tak zwany oddech jednominutowy. Korzyści jakie daje nam tego typu praktyka oddychania to:

• zoptymalizowana współpraca między półkulami;
• duże zmniejszenie niepokoju, strachu i zmartwień;
• otwartość na odczuwanie własnej obecności oraz obecności ducha;
• rozwija intuicję;
• uaktywnia cały mózg, w szczególności płaty mózgowe.

Ćwiczenie wykonujemy w pozycji siedzącej – łatwej. Przez chwilę relaksujemy się i pogłębiamy oddech możemy również wykonać kilkuminutowy oddech ognia.

Najpierw bierzemy wdech przez 20 sekund, następnie zatrzymujemy dostęp powietrza na kolejne 20 sekund, po czym wydychamy powietrze przez kolejne 20 sekund.

W praktyce jogi bardzo duże znaczenie ma częstotliwość oddechu. Gdy świadomie zmniejszymy ilość oddechów, które układ oddechowy naturalnie wykonuje w ciągu jednej minuty. Korzyści dla organizmu zwiększą się, gdy nasz oddech będzie trwał w cyklu 8 oddechów na minutę. Osiągniemy poczucie odprężenia, uwolnimy stres oraz odczujemy większą mentalną przytomność. Idealny cykl, do którego zmierza każdy praktykujący jogę trwa 4 oddechy na minutę. Przy takim oddechu intensywniej odczuwamy świadomą przytomność, zwiększona się klarowność widzenia oraz wrażliwość naszego ciała. Przysadka i szyszynka zaczynają komunikację na wyższym poziomie, umysł dochodzi do stanu medytacyjnego.

W trakcie praktykowanie niektórych odmian jogi używa się specyficznych form oddychania, ale i również kontrolowania oddechu poprzez jego zatrzymanie.

Metody ingerencji w oddech podczas praktyki jogi Kundalini:

• Wstrzymanie oddechu, którego celem jest stopniowe odnawianie systemu nerwowego oraz zmiana aktywności metabolicznej, a także kontrola nad emocjami. Gdy używamy wstrzymanie zaraz po wdechu, powietrze w płucach zostaje zatrzymane, podnosi się ciśnie krwi, a układ nerwowy współczulny zostaje stymulowany. Natomiast wstrzymanie po wydechu, wpływa na obniżenie ciśnienia krwi oraz stymulację układu nerwowego przywspółczulnego. Gdy wstrzymujemy oddech podczas asany nie można napinać szyi i twarzy.
• Oddech ognia to jedna z najbardziej popularnych form oddychania podczas wykonywania różnych asan. Wzmacnia on układ nerwowy, oczyszcza krwiobieg, stymuluje, energetyzuje, pobudza oraz zwiększa witalność. Polega na szybkim około 2-3 sekundowym cyklu, podczas którego rytmicznie i równomiernie bierze się wdech i wydech, aktywując przy tym przeponę. Oddech ognia uruchamia pracę brzucha w okolicach pępka, poprzez szybkie przyciąganie tych okolic do kręgosłupa na wdechu. Podczas wykonywania tego typu oddechu twarz i pozostałe obszary ciała powinny być rozluźnione. Osoby początkujące powinny wykonywać go znacznie wolniej. Podczas ćwiczeń oddychamy przez nos.
• Oddech kanoniczny wykonywany jest w celu wzmocnienia przywspółczulnego układu nerwowego, wykonujemy go identycznie jak oddech ognia, przy czym przy tym oddechu oddychamy przez usta ułożone w kształcie litery „O”.
• Oddech podzielony na segmenty, proces wdechu i wydechu podzielony jest na różne segmenty czasowe. Na przykład: cztery krótkie wdech i jeden pełen wydech, cztery krótkie wydechy i cztery krótkie wdechy, osiem krótkich wdechów i osiem krótkich wydechów, osiem krótkich wdechów i cztery krótkie wydechy. Celem tego typu oddychania jest uspokojeniu, poprawa koncentracji, uzdrowienie i energetyzowanie.
• Oddech lwa, to mocne wdechy i wydechy otwartymi ustami z językiem wysuniętym na zewnątrz, tak aby dotykał brody. To charakterystyczne oddychanie oczyszcza ciało z toksyn oraz stymuluje energię.
• Oddech gwiżdżący, można wykonywać na dwa sposoby, wdychając ustami powietrze z jednoczesnym gnieżdżeniem, a wydech następuje nosem lub odwrotnie wdychając nosem, a wydychając z gwizdem powietrze z ust. Tego typu oddech zmienia krążenie krwi, zwiększa pojemność płuc, pobudza i aktywuje gruczoł tarczycy.
• Sitali pranajama podczas tego ćwiczenia oddychamy przez usta z językiem zwiniętym w literę „U”. Ta praktyka oddechowa potrafi obniżyć gorączkę, wspomaga trawienie, uspokaja, daje efekt ochłodzenia całego organizmu.